Przeznaczeni do przypadku – Monika Żelewa

Fantastyka nie zawsze musi być poważna. Wręcz przeciwnie – czasem najlepiej działa wtedy, gdy zdejmuje z siebie ciężar patosu i pozwala sobie na odrobinę luzu. Ale żeby taka historia była dobra, musi być kreatywna. Nie wystarczy wrzucić kilku smoków i magów do jednego kotła – trzeba jeszcze doprawić to pomysłem, który zaintryguje czytelnika. Monika Żelewa w swojej debiutanckiej powieści „Przeznaczeni do przypadku” postanowiła zrobić dokładnie to – i wyszło jej całkiem smakowicie.

Fabuła? Zaczyna się od młodego maga, który dziedziczy potężną księgę. Brzmi epicko? No cóż, problem w tym, że Alser – bo tak ma na imię nasz bohater – nie ma pojęcia, jak się nią posługiwać. A księga, jak na magiczny artefakt przystało, ma swoje humory i potrafi wpakować właściciela w kłopoty szybciej, niż zdąży pomyśleć „to na pewno dobry pomysł”. Do drużyny dołączają wampir-wyrzutek, elfia księżniczka uciekająca sprzed ołtarza i nietypowy poszukiwacz przygód. Razem tworzą ekipę, która ma zapobiec katastrofie… choć sami nie do końca wiedzą, jak. Brzmi jak początek żartu? A jednak działa – i to znakomicie.

„– Bezużyteczny człowiek w lesie. Błąd. – Powiedział nagle krasnolud. – Dla nas zaś szczęśliwy przypadek”.

Już od pierwszych stron można wyczuć, że największym atutem tej powieści jest humor. Czeka nas dowcip w najróżniejszych formach: w dialogach, kreacji świata, postaci, samej fabule – dosłownie na każdym kroku. To humor ironiczny, pełen ciętych ripost, z mnóstwem nawiązań do popkultury i klasyki fantasy. Miłośnicy gatunku, szczególnie Pratchetta, będą zachwyceni! Autorka bawi się konwencją, mruga do czytelnika, a jednocześnie nie zapomina o tym, że dobra historia musi mieć serce. Pod warstwą żartów kryje się refleksja o przeznaczeniu, przypadku i tym, że nie wszystko da się kontrolować – nawet z potężną księgą w ręku.

Co do fabuły – ma ogromny potencjał. Przygoda jest ciekawa, wielowątkowa, chociaż momentami dość chaotyczna. Bohaterowie często się rozdzielają i realizują zupełnie oddzielne misje, których celu sami nie są do końca świadomi. Z jednej strony jest to komiczne, z drugiej – sprawia wrażenie pewnego bałaganu w strukturze opowieści. Tempo akcji bywa nierówne: raz pędzi jak smok po trzech kawach, innym razem zatrzymuje się na dłużej, by pogłębić relacje między postaciami. Czy to wada? Niekoniecznie – ale widać, że to debiut.

„Czy można winić króla za krwawe mordy przeciwników politycznych? Konstypacja nie była tak małostkowa, jako królowa prawdopodobnie zrobiłaby to samo”.

Zwroty akcji? Ciekawe, dynamiczne i często… mocno losowe. „Przeznaczeni do przypadku” to książka, w której niespodzianki wyskakują zza pleców bohaterów jak króliki z kapelusza. Czy to minus? Jeśli ktoś lubi perfekcyjnie zaplanowane intrygi – może się krzywić. Ale jeśli cenisz spontaniczność i element zaskoczenia – będziesz się bawić świetnie.

Za to absolutnie uwielbiam motyw główny, czyli księgę, która sama pisze opowieść! To pomysł świeży, intrygujący i dający ogromne pole do zabawy. Tak samo jak wszystko, co się z nią wiąże – w tym narracja, która momentami zdaje się komentować wydarzenia z przymrużeniem oka. Genialne rozwiązanie, które dodaje książce charakteru.

„– Skąd mam mieć pewność, że puścicie mnie wolno, kiedy już wam pomogę? (...)

–  Och. Na razie musi ci wystarczyć pewność, że w przeciwnym wypadku cię nie puścimy”.

Równie fajnie prezentują się bohaterowie. Każdy z nich reprezentuje pewną klasę i przełamuje (lub wyolbrzymia) przypisane jej stereotypy. Wampir, który jest wyrzutkiem, elfka uciekająca sprzed ołtarza, mag, który nie ogarnia własnej mocy – brzmi jak drużyna z różnych bajek, ale razem tworzą mieszankę wybuchową. Ich interakcje są zabawne, pełne spięć i zaskoczeń. To właśnie ta nieszablonowa ekipa sprawia, że przygoda nabiera rumieńców.

Dodam jeszcze, że styl Moniki Żelewy jest lekki, plastyczny i bardzo przystępny. Bez zbędnego patosu, z naturalnym rytmem i polotem. Dialogi są błyskotliwe, choć czasem aż nazbyt „mądre” jak na sytuację – ale to drobiazg. Autorka potrafi rozbawić, wzruszyć i zaskoczyć, a to w fantasy nie jest wcale takie oczywiste.

„– Będę miał przez to kłopoty (...) Studentom nie wolno korzystać z dywanów Szkoły bez pisemnego zezwolenia przedstawiciela kadry...

–  A co wasz regulamin mówi na temat zaniedbywania obowiązku ratowania świata i narażaniu innych na niebezpieczeństwo poprzez kurczowe trzymanie się regulaminu?”.

Podsumowując: „Przeznaczeni do przypadku” to książka, która poprawia humor, wciąga i zostawia po sobie ciepłe wrażenie. Nie jest idealna – momentami chaotyczna, z fabułą, która lubi się rozbiegać – ale nadrabia pomysłowością, humorem i sympatycznymi bohaterami. Jeśli szukasz lekkiej, zabawnej fantastyki z twistem i mrugnięciem do Pratchetta – to jest lektura dla Ciebie.

Na koniec – czy przypadek jest nowym przeznaczeniem? Sprawdź sam. A potem wróć i powiedz, czy drużyna z przypadku skradła Ci serce.

Dominika Róg-Górecka

Recenzja we współpracy z portalem nakanapie.pl